01 Temmuz 2022

BD Sayı: 2022/12

Uluslararası Kooperatifler Günü

“Kooperatifler Daha İyi Bir Dünya Kurar”

Dünya’nın gözünü “Lozan Müzakerelerine” diktiği günlerde, Ankara’da bir kitapçık yayınlanır. Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nün 19 Mart 1923 tarihli bu yayını Kooperatif Şirketler adını taşır. Kooperatif kavramının tanıtımı, kooperatiflerin kuruluşu ve yönetimine ilişki bilgiler içeren ve dünya deneyimlerinden örnekler de verilen kitapçığın son bölümünde köy öğretmenlerine kooperatifçilik konusunda çiftçileri aydınlatma ve kooperatif kurmalarına yol gösterme görevi verilir. Kooperatifçiliğimizin Nurettin Hazar ve Prof.Dr. Ziya Gökalp Mülayim gibi duayen isimleri, üzerinde hiç yazar ismi bulunmayan bu yayının Atatürk dışında birisi tarafından yazılması olanağı olmadığını daima vurgulamışlardır.

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk yaşamı boyunca kooperatifçiliğe büyük değer vermiş; konuşmaları ve yazıları yanında çıkarılan yasalarla kooperatifçiliğin toplumda benimsenmesi ve yaygınlaşması için yoğun çalışmalar yapmıştır. Kooperatifçilik, CHP’nin ilk resmi parti programında (1931) da yer almıştır. Bunun ötesinde 1935 yılında Atatürk bizzat Silifke merkezli bir tarım kredi kooperatifinin 1 numaralı kurucu ortağı olmuştur.

İlginçtir, Atatürk’ün en yakın dava arkadaşı olan ikinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü de İkinci Dünya Savaşının en zor zamanlarında, 1943 yılında kurulan ve ülkemizin ilk su ürünleri kooperatifi olan İstanbul Balık Avcıları İstihsal, Kredi, İşleme ve Satış Kooperatifi’nin bir numaralı ortağı olarak kooperatifçiliği teşvik etmiştir.

Kooperatifçilik, 1961 Anayasası’nda yer almış ve bu tarihten 1970’lerin sonuna kadar tabandan gelen güçlü bir Köy Kalkınma Kooperatifleri hareketi yaşanmıştır. Bu bağlamda 37. Hükümet döneminde 1974 yılı başında Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı kurulmuş ve 9 yıl bu isimle hizmet vermiştir.

Neoliberal politikalarla tanıştığımız ve giderek sahiplendiğimiz 1980 sonrasında ise kooperatifçilik kamu politikalarından ve desteklerinden hemen tümüyle dışlanmıştır. Yaşanan sınırlı sayıdaki başarılı örneği ise doğrudan kooperatifçiliğe gönül vermiş bir avuç yetkin insana borçluyuz.

Bugün terk edilen tarım toprakları, ıssızlaşan kırsal alanı ve büyük ölçüde yitirilen gıda egemenliğiyle Türkiye’nin tarım ve gıda sisteminde büyük bir dönüşüm ihtiyacı açıkça görülmektedir. Ekseninde bilim ve etik değerlerin birlikte yer aldığı, adil, dayanışmacı ve kapsayıcı, emeğe dost ve doğaya saygılı yeni tarım ve gıda sisteminin anahtarı kooperatifçilik olmalıdır.

Tabana dayalı bir kooperatif hareket ekonomik yararları yanında; aile çiftçiliğinin korunması, kırsal alanların canlandırılması, gıda egemenliğinin güçlenmesi, yoksullukla mücadele edilmesi ve doğanın korunması açılarından büyük katkılar sağlayacaktır. Kooperatifçiliğin taşıdığı en büyük değer ise insan kaynağının gelişmesini sağlayan bir yaşam okulu olmasıdır.

Tarım ve Gıda Etiği Derneği (TARGET) olarak 2 Temmuz Uluslararası Kooperatifler Günü’nü kutluyor, başta büyük önder Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere güzel ülkemizde kooperatifçiliğe gönül ve emek vermiş tüm insanlarımızı şükran ve saygıyla anıyoruz.

 

Tarım ve Gıda Etiği Derneği (TARGET)

                                                                                               Yönetim Kurulu